Historia turystycznego kurortu

Atrakcje Karpacza. Od bud kopaczy złota do turystycznego kurortu. Dzisiejszy Karpacz powstał z kilku miejscowości. Płóczki, Krzywe Wzgórze, Wilczą Porębę, Brzezie Karkonoskie i Mostową Górę założyli i przez wieki rozbudowywali karkonoscy: pasterze, zielarze, węglarze, poszukiwacze złota, walońscy górnicy i protestanccy wygnańcy.

Pierwsi mieszkańcy Karpacza

Jeszcze w XII wieku Karkonosze były niezamieszkane. Jako pierwsi u podnóża Śnieżki pojawili się poszukiwacze złota i szlachetnych kamieni. Intensywne poszukiwanie bogactw rozpoczęło się wówczas: w Sowiej Dolinie, w potoku Łomniczka, Złotym Potoku i w rzece Łomnicy. Skarbów ziemi szukano także w pobliżu Małego Stawu i na Równi pod Śnieżką. Gdy nad Jedlicą koło Kowar odkryto bogate złoża rud żelaza, w Karkonosze zaczęły przybywać rzesze górników i hutników. Wówczas rozpoczęto intensywne karczowanie miejscowych lasów. By wytapiać metale, potrzebny był węgiel drzewny. To przyciągnęło węglarzy. Na przełomie XVI i XVII wieku na wykarczowanych już łąkach pojawili się pasterze i bydło. Główna osada pasterzy powstała na Krzywej Górze (auffm Krummen Hügel, stąd przedwojenna nazwa dzisiejszej centralnej części Karpacza – Krummhübel).

Wojna 30-letnia w XVII wieku wywołała ożywiony rozwój najwyżej położonej części obecnego Karpacza. Mieszkańcy w obawie przed oddziałami wojskowymi grasującymi w Kotlinie Jeleniogórskiej chronili się na grzbiecie Karkonoszy. W 1623 roku do Karpacza przybyli prześladowaniu protestanci z Czech. Według spisu podatkowego z 1696 roku w osadzie na Krzywej Górze było już 57 domów. Ważną rolę w historii miasta odegrali także tzw. laboranci. Przyrządzane przez nich leki z karkonoskich ziół, sprzedawano w całej ówczesnej Europie.

Kaplica na Śnieżce

Pierwsze doniesienia o zdobyciu Śnieżki pojawiły się w XV wieku. Dwieście lat później górę zdobywało ok. 100 osób rocznie. W roku 1681 na szczycie zbudowano kaplicę św. Wawrzyńca. Ufundowała ją rodzina Schaffgotschów, właściciel ogromnych dóbr w Kotlinie Jeleniogórskiej.  W ten sposób zakończył się wieloletni spór o przynależność góry, o którą Schaffgotschowie spierali się z czeskim rodem Harrachów. 10 sierpnia 1681 roku opat cysterskiego klasztoru z Krzeszowa Bernard Rosa poświęcił budowlę.

Tak rozpoczął się nowy rozdział w dziejach Karkonoszy, który został nazwany turystyką pielgrzymkową. Kaplica przyciągała na szczyt tłumy. Wędrowcy podążający na szczyt Śląską Drogą, mogli wypoczywać w budach pasterskich i także w samej kaplicy, która w roku 1810 zaczęła pełnić funkcje schroniska. Na szczycie powstawały kolejne obiekty. W latach 1850-1870 zbudowano dwa schroniska, ale nie dotrwały one do dnia dzisiejszego.

Słynne spodki powstały w latach 1967-76. Najwyższy talerz zajmuje wysokogórskie obserwatorium meteorologiczne IMGW. Na szczycie Śnieżki działa też czeska stacja pocztowa.

Świątynia Wang

Niezwykła świątynia jest najstarszym drewnianym obiektem sakralnym w Polsce. Jego historia zaczyna się na przełomie XII i XIII wieku w norweskiej wsi Wang. W roku 1842 świątynia została rozebrana. Jej elementy – bogato zdobione runami i ornamentami, kojarzącymi się z łodziami Wikingów, przywieziono w Karkonosze. Złożono je w Karpaczu i od 28 lipca 1844 r. świątynia służy tutejszej parafii ewangelickiej.

Atrakcje Karpacza

II połowa XIX wieku to czas intensywnego rozwoju całego miasta. Przybywający coraz liczniej turyści, szukali w Karpaczu wygód. W 1869 roku powstał pierwszy hotel. 23-pokojowy obiekt stanął w pobliżu kościółka Wang. Szybko okazało się, że jest zbyt mały.  Obok powstał więc kolejny duży zajazd. W roku 1876 w Karpaczu były cztery zajazdy i gospody, jeden tartak, apteka laboranta, zakład kąpielowy, agencja pocztowa z telegrafem oraz  stacja przewodników i tragarzy lektyk.

Kolej dotarła pod Śnieżkę w 1895 roku. Pociągi przywoziły wtedy dziennie około 2 tys. turystów.

Olbrzymie zasługi dla rozwoju turystyki oddało powstałe w 1880 roku Towarzystwo Karkonoskie. Celem organizacji było wybudowanie ścieżek górskich. Do I wojny światowej powstało dzięki organizacji 300 km szlaków. W roku 1913 Karpacz i Karpacz Górny przyjął 43 tys. gości, a średni czas pobytu wyniósł 3 tygodnie.

W 1946 roku rozpoczęto budowę pierwszego w Karkonoszach wyciągu narciarskiego. Urządzenie przypominające sanki miało wwozić narciarzy na szczyt Kopy. Budowy jednak nie ukończono. Budowę pierwszej kolejki krzesełkowej rozpoczęto w 1957 roku. Uruchomiono ją 22 lipca 1959 roku. Rok później Karpacz otrzymał prawa miejskie.

Kolej na Kopę, w międzyczasie nazwana imieniem „Zbyszek”, woziła turystów przez 58 lat. Ostatni przejazd miał miejsce 18 września 2017 roku, ponieważ rozpoczęto wtedy budowę nowego „Zbyszka”. Inwestycja kosztowała ok. 27 mln zł. Nową kolej na Kopę otwarto w kwietniu 2018 r. Wyprodukowała ją szwajcarska firma Bartholet. Kolej zabiera cztery osoby na jednej kanapie, a podróż w górę trwa osiem minut. Służy narciarzom i pieszym turystom.

Karpacz liczy obecnie blisko 5 tysięcy stałych mieszkańców, miasto dysponuje 13 tysiącami miejsc noclegowych.